بررسی استعاره‌های مفهومی در ضرب‌المثل‌های فارسی

نظریه استعاره مفهومی از مباحث مورد مطالعه در حوزه زبان شناسی شناختی است که به بررسی نحوه ادراک و شناخت در ذهن انسان می پردازد. مطابق این نظریه، استعاره ها؛ نه یک کارکرد زبانی در خدمت ادبیّت متن که ابزاری اساسی برای درک امور انتزاعی و غیرملموس در ذهن بشر هستند و حوزه کار و نفوذ آنها نه در سطح واژگان که در عمق معنا و مفاهیم می باشد. حوزه­های تعریف شده در نظریه استعاره مفهومی و مصادیق آن از جهات بسیاری با زمینه­های مفهومی و کاربردی ضرب­المثل­ها مشابهاتی دارد؛ به نحوی که می­توان ضرب­المثل­ها را نیز نمونه­ای از استعاره­های مفهومی دانست که با استفاده از حوزه­های مبدأ گوناگون به انتقال معانی و مفاهیم متناسب با آن­ها می­پردازند. از آن­جا که ضرب­المثل­ها، عمومی­ترین و پرکاربردترین بخش ادبیات به شمار می­آیند، بررسی آن­ها با توجه به نظریه استعاره مفهومی، موجبات درک و دریافت مبانی فکری و فرهنگی ملت­ها را فراهم می­نماید. پژوهش حاضر بر آن است تا با مروری گذرا بر مطالعات و نگرش­های تاریخی و مدرن پیرامون استعاره­ها و سنجیدن دو دیدگاه متفاوت درباره آن­ها، ضرب المثل­های فارسی را با توجه به نظریه استعاره مفهومی بررسی نماید و حوزه­های مبدأ پرکاربرد در دایره امثال فارسی را بیابد و از این راه بتواند خطوط اصلی فکر و شناخت در بین ایرانیان را نشان دهد.